درباره هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه و آدنوم اولیه ی پاراتیروئید بیشتر بدانید...

هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه و آدنوم اولیه پاراتیروئید از جمله بیماری‌های غدد درون‌ریز هستند که در دسته بیماری‌های پاراتیروئید قرار می‌گیرند. در این اختلالات، غدد پاراتیروئید به طور غیرطبیعی هورمون پاراتیروئید (PTH) تولید می‌کنند که باعث اختلالاتی در تنظیم کلسیم و فسفر خون می‌شود.

هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه (Primary Hyperparathyroidism)

هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن غدد پاراتیروئید به طور غیرطبیعی هورمون پاراتیروئید (PTH) را تولید می‌کنند، که این تولید بیش از حد باعث افزایش سطح کلسیم خون (هایپرکلسیمی) و کاهش سطح فسفر می‌شود. این بیماری معمولاً به علت اختلال در خود غدد پاراتیروئید ایجاد می‌شود، به ویژه به دلیل آدنوم پاراتیروئید، که شایع‌ترین علت هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه است.

علل هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

1. آدنوم پاراتیروئید:
   شایع‌ترین علت هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه است. آدنوم یک تومور خوش‌خیم است که در یکی از غدد پاراتیروئید شکل می‌گیرد و باعث تولید بیش از حد PTH می‌شود. این وضعیت باعث افزایش سطح کلسیم خون می‌شود.
2. هایپرپلازی پاراتیروئید:
   در برخی از موارد، تمام غدد پاراتیروئید به طور غیرطبیعی بزرگ می‌شوند و بیشتر هورمون پاراتیروئید تولید می‌کنند. این وضعیت معمولاً به علت مشکلات ژنتیکی مانند سندرم نئوپلازی غدد درون‌ریز نوع 1 (MEN1) ایجاد می‌شود.
3. کارسینوما پاراتیروئید:
   سرطان غدد پاراتیروئید بسیار نادر است و در کمتر از 1٪ موارد هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه رخ می‌دهد.
4. سندرم‌های ارثی:
   برخی از بیماری‌های ارثی مانند MEN1 و MEN2 می‌توانند باعث هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه شوند. در این سندرم‌ها، بیش از یک غده پاراتیروئید ممکن است دچار هایپرپلازی یا آدنوم شود.

علائم هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

علائم هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه معمولاً به دلیل افزایش سطح کلسیم خون ایجاد می‌شود و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• هایپرکلسیمی (افزایش کلسیم خون)
• درد استخوانی و ضعف عضلانی
• سنگ‌های کلیه (به دلیل افزایش کلسیم)
• تهوع و استفراغ
• افزایش فشار خون
• اضطراب و افسردگی
• مشکلات گوارشی مانند کاهش اشتها و یبوست

تشخیص هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

برای تشخیص هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، پزشکان معمولاً از آزمایش‌های خون و تصویربرداری استفاده می‌کنند:

1. آزمایش‌های خون:
   • سطح PTH: در هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، سطح PTH بالا است.
   • سطح کلسیم: سطح کلسیم خون معمولاً افزایش یافته است.
   • سطح فسفر: سطح فسفر خون به طور معمول پایین است.
2. تصویربرداری:
   تصویربرداری از غدد پاراتیروئید، مانند اولتراسوند گردن یا اسکن هسته‌ای پاراتیروئید، برای شناسایی آدنوم یا هایپرپلازی استفاده می‌شود.

درمان هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

1. جراحی:
   درمان اصلی هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، برداشتن غده پاراتیروئید است. در اکثر موارد، این درمان موفقیت‌آمیز است و می‌تواند سطح کلسیم خون را به حالت طبیعی برگرداند.
   • در صورتی که آدنوم یک غده پاراتیروئید باشد، برداشتن آن اغلب درمان قطعی است.
   • در موارد هایپرپلازی پاراتیروئید، ممکن است چندین غده برداشته شوند.
2. داروها:
   در مواردی که جراحی مناسب نباشد یا بیمار به طور موقت نیاز به درمان داشته باشد، داروهایی مانند کلسی‌میما (که اثر PTH را مهار می‌کند) یا بیسفسفونات‌ها (برای تقویت استخوان‌ها) ممکن است تجویز شوند.
3. مراقبت‌های حمایتی:
   در بیماران مبتلا به سنگ کلیه یا مشکلات استخوانی، درمان‌های حمایتی مانند مصرف مایعات بیشتر یا مکمل‌های کلسیم و ویتامین D نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

آدنوم پاراتیروئید

آدنوم پاراتیروئید یک تومور خوش‌خیم است که معمولاً در یکی از غدد پاراتیروئید (معمولاً یکی از چهار غده پاراتیروئید) ایجاد می‌شود و باعث تولید بیش از حد PTH می‌شود. این تومور باعث افزایش سطح کلسیم در خون می‌شود که در نتیجه منجر به هیپرکلسیمی می‌شود.

علائم آدنوم پاراتیروئید

آدنوم پاراتیروئید معمولاً بدون علامت است، اما در صورت بروز علائم، آن‌ها مشابه هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه هستند و شامل موارد زیر می‌شود:

• درد استخوانی و ضعف عضلانی
• سنگ‌های کلیه
• ناتوانی در تمرکز و تغییرات روانی
• تهوع و استفراغ
• افزایش فشار خون

تشخیص آدنوم پاراتیروئید

آدنوم پاراتیروئید معمولاً با استفاده از آزمایش‌های خون (که سطح بالای PTH و کلسیم خون را نشان می‌دهند) و تصویربرداری (مانند اولتراسوند یا اسکن هسته‌ای پاراتیروئید) تشخیص داده می‌شود.

درمان آدنوم پاراتیروئید

درمان اصلی برای آدنوم پاراتیروئید، جراحی است که در آن غده مبتلا به آدنوم برداشته می‌شود. پس از جراحی، سطح PTH و کلسیم معمولاً به حالت طبیعی باز می‌گردد.

نتیجه‌گیری

هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه و آدنوم پاراتیروئید از بیماری‌های شایع در دسته بیماری‌های پاراتیروئید هستند که به علت تولید بیش از حد PTH باعث افزایش کلسیم خون و مشکلات متعددی می‌شوند. تشخیص و درمان به موقع این بیماری‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار و جلوگیری از عوارض جدی کمک کند.