سرطان پاراتیروئید یک نوع نادر از سرطان است که در غدد پاراتیروئید ایجاد می‌شود. این غدد به چهار غده کوچک در گردن اطلاق می‌شود که مسئول تولید هورمون پاراتیروئید (PTH) هستند. این هورمون نقش حیاتی در تنظیم سطح کلسیم و فسفر خون ایفا می‌کند. سرطان پاراتیروئید معمولاً یک اختلال بسیار نادر است و کمتر از 1% از موارد بیماری‌های پاراتیروئید را شامل می‌شود.
علل سرطان پاراتیروئید
علت دقیق سرطان پاراتیروئید هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما چند عامل ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند:
- اختلالات ژنتیکی:
برخی از بیماری‌های ژنتیکی مانند سندرم نئوپلازی اندوکرین چندگانه نوع 1 (MEN1) می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پاراتیروئید را افزایش دهند. این سندرم یک اختلال ارثی است که باعث تومورهای سرطانی در غدد پاراتیروئید، پانکراس و غده هیپوفیز می‌شود. - سابقه خانوادگی:
افرادی که در خانواده‌هایشان سابقه سرطان پاراتیروئید یا سایر اختلالات غدد درون‌ریز دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. - مبتلا شدن به سایر سرطان‌ها:
در برخی موارد، افرادی که دچار سرطان‌های دیگر می‌شوند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پاراتیروئید را نیز تجربه کنند.
علائم سرطان پاراتیروئید
سرطان پاراتیروئید ممکن است در مراحل اولیه هیچ علائمی نداشته باشد یا علائم خفیفی داشته باشد. با پیشرفت بیماری، علائم جدی‌تر می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
- افزایش سطح کلسیم خون (هیپرکلسمی):
به دلیل افزایش تولید هورمون پاراتیروئید، سطح کلسیم خون به طور غیرطبیعی بالا می‌رود. این می‌تواند به علائمی مانند خستگی، ضعف عضلانی، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها و مشکلات گوارشی منجر شود. - سنگ‌های کلیه:
هیپرکلسمی مزمن می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌های کلیه شود. - درد استخوان‌ها:
افزایش سطح کلسیم می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان‌ها شده و در نتیجه منجر به درد و شکستگی‌های استخوانی شود. - مشکلات قلبی:
هیپرکلسمی می‌تواند باعث آریتمی یا اختلال در ضربان قلب شود. - ضعف عضلانی و درد مفاصل:
این علائم می‌توانند به دلیل اختلال در تعادل کلسیم و فسفر بدن ایجاد شوند.
تشخیص سرطان پاراتیروئید
تشخیص سرطان پاراتیروئید معمولاً به روش‌های زیر انجام می‌شود:
- آزمایش‌های خون:
- سطح بالای کلسیم خون (هیپرکلسمی) و هورمون پاراتیروئید (PTH) معمولاً نشان‌دهنده فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید است.
- اندازه‌گیری فسفر خون: سطح فسفر معمولاً در اثر هیپرکلسمی پایین می‌آید.
- تصویربرداری:
تصویربرداری برای شناسایی تومورها و تعیین موقعیت دقیق آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست‌هایی مانند اولتراسوند گردن، سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی می‌توانند به شناسایی و ارزیابی تومورها کمک کنند. - بیوپسی:
در برخی موارد، پزشک ممکن است از بیوپسی استفاده کند تا مطمئن شود که تومور سرطانی است یا خیر. در این روش، بافت مشکوک از بدن برداشته و تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود.
درمان سرطان پاراتیروئید
درمان سرطان پاراتیروئید به عوامل مختلفی از جمله اندازه و مرحله سرطان، سلامت عمومی بیمار و وجود یا عدم وجود بیماری‌های همراه بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:
- جراحی:
درمان اصلی سرطان پاراتیروئید جراحی است. در این روش، تومور سرطانی و ممکن است کل غده پاراتیروئید مبتلا برداشته شود. در برخی موارد، غدد پاراتیروئید باقی‌مانده ممکن است برای حفظ سطح کلسیم طبیعی نیاز به درمان داشته باشد. - شیمی‌درمانی:
در صورتی که سرطان پاراتیروئید به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یابد، شیمی‌درمانی می‌تواند به عنوان درمان مکمل برای کاهش اندازه تومورها و کنترل گسترش سرطان مورد استفاده قرار گیرد. - رادیوتراپی:
در موارد نادر که جراحی و شیمی‌درمانی مؤثر نباشند، رادیوتراپی (پرتو درمانی) برای درمان یا کاهش علائم می‌تواند در نظر گرفته شود. - داروهای هدفمند و درمان‌های تجربی:
در برخی موارد، داروهایی برای کنترل هیپرکلسمی و کاهش علائم به بیماران تجویز می‌شود. همچنین در شرایط خاص، درمان‌های جدیدتر و داروهای هدفمند می‌توانند به کار گرفته شوند.
پیش‌آگهی سرطان پاراتیروئید
پیش‌آگهی سرطان پاراتیروئید بستگی به مرحله بیماری، میزان گسترش تومور، پاسخ به درمان و سلامت عمومی بیمار دارد. در صورتی که سرطان به موقع شناسایی و درمان شود، پیش‌آگهی آن می‌تواند خوب باشد. با این حال، در برخی موارد، سرطان ممکن است دوباره عود کند یا به سایر اندام‌ها گسترش یابد.
نتیجه‌گیری
سرطان پاراتیروئید یک بیماری نادر است که اغلب از هیپرکلسمی و مشکلات غدد پاراتیروئید ناشی می‌شود. تشخیص و درمان سریع و مؤثر برای جلوگیری از عوارض و بهبود پیش‌آگهی بسیار حیاتی است. مدیریت صحیح و نظارت مستمر می‌تواند به بیماران در کنترل بیماری و حفظ کیفیت زندگی کمک کند.
